Nguồn gốc tên gọi
Trước đây cũng có những tác giả cho rằng tên Thủ Dầu Một có nguồn gốc từ tiếng Campuchia. Nhưng phần đông tác giả khác đều nghĩ Thủ Dầu Một là một cụm từ tiếng Việt được hình thành từ sự kết hợp giữa hai thành tố “Thủ” (có nghĩa là “giữ”) “Dầu Một” là tên đất, được cấu tạo theo cách “Tên một loài thảo mộc đồng thời là từ chỉ số lượng”. Theo truyền khẩu vì đồn binh canh giữ tại huyện lỵ Bình An nằm trên ngọn đồi có cây dầu lớn quen gọi là “cây dầu một” nên tên gọi Thủ Dầu Một ra đời.
Di tích và danh thắng:
Chùa Hội Khánh.
Miếu Bà Thiên Hậu (Chùa Bà Thủ Dầu Một)
Miếu Thanh An (Chùa Ông Ngựa).
Chùa Tây Tạng.
Đình Phú Cường (Đình Bà Lụa).
Nhà tù Phú Lợi.
Chợ Thủ Dầu Một.
UBND phường Phú Cường.
Nhà cổ Đốc Phủ Đẩu
Làng nghề truyền thống:
Làng gốm sứ Lò Chén (phường Chánh Nghĩa).
Làng sơn mài Tương Bình Hiệp.
Lịch sử
Trước năm 1954, thành phố là tỉnh lị tỉnh Thủ Dầu Một. Năm 1954 - 1975, chính quyền Việt Nam Cộng hòa đổi tên tỉnh thành Bình Dương và tỉnh lỵ mang tên Phú Cường.
Tháng 2 năm 1976, thị xã Thủ Dầu Một được chọn làm tỉnh lị tỉnh Sông Bé (do hợp nhất 3 tỉnh Bình Dương, Bình Long và Phước Long).
Ngày 11 tháng 3 năm 1977, chuyển 5 xã: Định Hòa, Phú Hòa, Phú Mỹ, Tân An, Tương Bình Hiệp thuộc huyện Châu Thành vừa giải thể về thị xã Thủ Dầu Một quản lý.
Ngày 6 tháng 11 năm 1997, tái lập tỉnh Bình Dương từ tỉnh Sông Bé, thị xã Thủ Dầu Một trở lại là tỉnh lị tỉnh Bình Dương. .
Ngày 28 tháng 5 năm 1997, chuyển 2 xã Phú Thọ và Phú Hòa thành 2 phường có tên tương ứng.
Ngày 10 tháng 12 năm 2003, chia phường Phú Hòa thành 2 phường: Phú Hòa và Phú Lợi; thành lập xã Hiệp An.
Ngày 23 tháng 1 năm 2007, Bộ Xây dựng ra Quyết định công nhận thị xã Thủ Dầu Một là đô thị loại 3.
Ngày 9 tháng 6 năm 2008, chuyển 3 xã Hiệp An, Định Hòa, Phú Mỹ thành 3 phường có tên tương ứng.
Ngày 11 tháng 8 năm 2009, thị xã Thủ Dầu Một được mở rộng thêm trên cơ sở sáp nhập 1.079,15 ha diện tích tự nhiên và 1.487 nhân khẩu của xã Hòa Lợi thuộc huyện Bến Cát; 988 ha diện tích tự nhiên và 3.469 nhân khẩu của xã Phú Chánh; 795,77 ha diện tích tự nhiên và 1.417 nhân khẩu của xã Tân Vĩnh Hiệp; 229,63 ha diện tích tự nhiên và 452 nhân khẩu của xã Tân Hiệp thuộc huyện Tân Uyên; thành lập 2 phường Hòa Lợi và Phú Tân.
Ngày 2 tháng 5 năm 2012, thị xã Thủ Dầu Một chính thức trở thành thành phố thuộc tỉnh Bình Dương, đồng thời chính thức hoạt động vào ngày 1 tháng 7 năm 2012.
Ngày 29 tháng 12 năm 2013, Chính phủ ban hành nghị quyết 136/NQ-CP thành lập ba phường Chánh Mỹ, Tương Bình Hiệp và Tân An thuộc thành phố trên cơ sở các xã có tên tương ứng.
